Birkaç yıldır mütemadiyen fonksiyonel programlama ile ilgileniyorum. Ancak bir süre öncesine kadar fonksiyonel programlamanın sunduğu asıl güç olan fonksiyonları alıp çeşitli şekillerde yeniden düzenleme konusuna pek hakim olamadığımı, o teknikleri çok fazla kullanamadığımı hissediyordum.

Önceleri bunun genelde ilgilendiğim konuların fonksiyonel programlamaya çok uygun olmamasından kaynaklandığını düşündüysem de zaman geçip bu alanda uğraşmaya devam ettikçe sorunun bu olmadığının farkına vardım. Sorunun kaynağı yazdığım fonksiyonların diğer fonksiyonlar ile düzgün bir biçimde birleştirilmeye pek müsait olmamasıydı. Bundan bir yıl önce yazdığım kodlara bakıyorum ve tam bir kontrol yapısı karmaşası görüyorum. İç içe geçmiş for/if yapıları vs... Daha önceden de sürekli duyup, bilip uygulamadığım bir yöntemin önemini bunn üzerine kavramış oldum. Bir fonksiyonun içerisinde, asla birden fazla kontrol/döngü yapısı bulunmaması gerekir

Eğer fonksiyonlarınız içerisinde birden fazla kontrol yapısı barındırmıyorsa (ve tabiiki fonksiyonel programlamanın soğasına uygun olarak state bağımsız ise) bu fonksiyonlar diğer fonksiyonlar ile birleştirilerek yeni fonksiyonlar ortaya çıkarabilirsiniz. Eğer programlama diliniz de bu tip işleri kolaylaştıran Haskell gibi bir dil ise şu gibi ilginç örnekler ortaya çıkabilir:

group :: Eq a => [a] -> [[a]]
group = (flip group') []

group' :: Eq a => [a] -> [[a]] -> [[a]]
group' [] y = y
group' (x:xs) [] = group' xs [[x]]
group' (x:xs) (z@(y:ys):zs) | x == y = group' xs $ (x:z):zs
                            | otherwise = group' xs $ [x]:(z:zs)

comparing :: Ord b => (a -> b) -> a -> a -> Ordering
comparing p x y = compare (p x) (p y)

maximumBy :: Ord a => (a -> a -> Ordering) -> [a] -> a
maximumBy f (x:[]) = x
maximumBy f (x:xs) = case (f x y) of
                       LT -> y
                       EQ -> x
                       GT -> x
    where
      y = maximumBy f xs

mostCommon :: Ord a => [a] -> a
mostCommon = head . maximumBy (comparing length) . group . sort

Tabii yukarıdaki kod banim icadım değil, hatırlamadığım bir blogdan alıntı. Bu ve bunun kadar fantastik birçok kod örneği hergün Planet Haskell'de yayınlanıyor.

Burada dikkat çeken noktalar ne? Öncelikle şunu aklımızın bir köşesine koyalım. "." karakteri fonksiyon bileşke operatörüdür. Örneğin:

group . sort = group(sort(x))

Yeri gelmişken bahsedilmeyi hak eden bir diğer güzel özellik ise "partial application". Bu ne demek? Partial application, fonksiyonların otomatik olarak "currying" işleminden geçmesidir. Bu sayede "+ 20" yazmamız + fonksiyonuna tek parametre için currying uygulamamız anlamına geliyor. Açıklamak gerekirse, + diğer birçok fonksiyondan hiçbir farkı olmayan bir fonksiyon. Bu fonksiyon iki parametre alıyor (ismi a ve b olsun). Biz bu fonksiyona parametrelerinden sadece birini (a'yı) verecek olursak elde edeceğimiz şey tek parametre (b) alan yeni bir fonksiyondur. Daha sonra bu fonksiyonu kullanarak istediğimiz herhangi bir b sayısını a ile toplamamız mümkün olur. İşte partial application denilen nimet, currying adlı işi otomatik olarak uygular ve bize bu fonksiyonu üretir.

Bugün yazdığım ikinci süper dağınık blog girdisi ile verdiğimiz rahatsızlıktan ötürü özür dileriz.

Öncelikle mesleki deformasyon nedir bir bakıp, ardından okumaya devam ediyoruz.

Geçenlerde bir arkadaşım ile tartışırken muhabbet eninde sonunda "elmalar ile armutları karşılaştırıyorsun"a geldi takıldı (ki İsviçreli bilim adamları'na göre ülkemizde bir muhabbetin bu noktaya gelme süresi ortalama 13 dakika 46 saniyeymiş.). Bunun üzerine muhabbetin rotası değişti. Kendisine elma, armut veya karpuz gibi cisimlerin karşılaştırılabilirliklerini açıklamaya başladım. Detaylara girmeye gerek yok. Sonuçta savunmam tüm meyve, sebze ve (yenebilir olmak şartıyla) hayvanların ağırlık, hacim, fiyat gibi bazı ortak özellikleri olduğuna ve karşılaştırma kriteri olarak bu ortak özellikleri ele alındığında rahatlıkla karşılaştırılabilir olması üzerineydi. Sonuçta 3 elma ve 3 karpuz farklı türlerden olmalarına karşın ikisinin ağırlığını karşılaştırmak hiç zor bir iş değildir.

Peki mesleki deformasyon bunun neresinde? Mesleki deformasyon bu cümleleri kurarken aklımın arka planında dolaşan fikirlerde tabiiki. Arka planda ne mi dolaşıyordu? Nesne yönelimli programlama, elma ve armut'un aslında aynı temel sınıftan türetilmiş olması gibi şeyler. Tabii bunların yanında eşitliğin tanımı (equal? ve eq? farkı) gibi şeyler de aklıma gelmedi değil. Sanıyorum gereğinden fazla mesleki deformasyona uğradım. Domates, salatalık yetiştirme çağına geldim sanırım artık.

Aslında bu girdiyi Haskell ve Type Class kavramına bağlamayı planlıyordum ama önce domates fidesi almak için yola çıksam iyi olacak gibi. Bir ara Type Class'lardan da inşallah bahsederim.